Piękny, młody, plastikowy – psychologia pierwszego wrażenia

Myśl, że w życiu i biznesie najważniejsze jest pierwsze wrażenie, niesie w sobie tyleż trywialności co prawdy. Niezależnie czy na swojej drodze spotykamy atrakcyjną kobietę, czy potencjalnego pracodawcę, zanim uściśniemy wyciągniętą dłoń, zanim otworzymy usta, w głowie naszego rozmówcy powstaje konkretny i wielowarstwowy obraz naszej osoby, który często decyduje o sukcesie albo porażce. To nieunikniony i naturalny efekt, wypracowanego najprawdopodobniej w toku ewolucji mechanizmu obronnego, pozwalającego w mgnieniu oka wykryć kryjące się za przyjaznym uśmiechem zagrożenie. Co ciekawe, według naukowców, podprogowe oceny mózgu częściej pokrywają się z rzeczywistością, niż wprowadzają nas w błąd.

Większość z nas nie docenia wpływu podświadomych procesów umysłu na racjonalność i trafność osądów. Żyjemy w świecie szybkich decyzji i jeszcze szybciej ulatujących szans i pod tym względem wracamy do korzeni naszego gatunku. To co setki tysięcy lat temu decydowało o życiu, pomagało ocenić, czy zbliżający się myśliwy przy pierwszej okazji nie uderzy nas kamieniem w tył głowy, dziś decyduje o przetrwaniu na rynku pracy. Świadomość istnienia mechanizmów działania umysłu pozwala nie tylko skutecznie zakamuflować niedoskonałości, ale również bardziej krytycznie podchodzić do potencjalnych klientów i współpracowników. Długo nie będziemy mieli pełnej informacji o wpływie dziedzictwa ewolucji na nasze decyzje, ale już teraz wiemy, na jakich cechach skupia się podświadomość w pierwszych sekundach kontaktu międzyludzkiego. I jak ciężko zmienić pierwsze, niezależne do końca od nas, wrażenie.

Niewerbalna komunikacja nie ogranicza się tylko do gestykulacji, mimiki czy spojrzenia, ale obejmuję całą gamę subtelniejszych szczegółów, takich jak: postawa, „gibkość” czy siła uścisku dłoni. Na ich podstawie, jeszcze przed pierwszym wypowiedzianym słowem, oceniamy nie tylko atrakcyjność czy „lubienie”, ale również wiarygodność oraz kompetencje rozmówcy. Co ciekawe, według naukowców z Princeton, pierwotna ocena rzadko ulega modyfikacji, mimo rozmowy, argumentacji, doświadczenia.

Nasza podświadomość nie należy do najsprawiedliwszych sędziów, jako że uniwersalną cechą ludzkiego umysłu jest szukanie piękna... w pięknie. Instynktownie tropimy dobre, wartościowe cechy w osobach zadbanych, zdrowych i przede wszystkim spełniających nasz kanon „urody”, zwłaszcza gdy znajdujemy w nich „cząstkę siebie”. To instynktowne pragnienie odnajdowania w drugiej istocie... siebie jest intrygującym aspektem ludzkiej natury. Wynika jednak z tego, że im większe połączenie, tym większa szansa, że zostanie się dobrze zapamiętanym. Dlatego też, niezależnie od pozycji i siły charakteru, intelektu i stopnia wewnętrznej wolności, nasza podświadomość w ciągu niecałej sekundy dopasowuje zachowanie do rozmówcy. Ten kolejny owoc ewolucji „dość” łatwo wykorzystać na swoją korzyść.

Problematyka „pierwszego wrażenia” zaczęła nabierać znaczenia wraz ze wzrostem świadomości społecznej, a także rozkwitem social mediów. Powstająca powoli cywilizacja 2.0. nie uczy ufania, lecz pytać i wątpić. Dlatego coraz częściej próbujemy kreować za pomocą prezencji i pracy nad sobą modną Gombrowiczowską gębę, która ukryje większość wad i niedoskonałości - mimo że, by całkowicie zmienić niewerbalny język naszego ciała, musielibyśmy zmienić naszą osobowość. Jeszcze łatwiej stworzyć piękny, spiżowy pomnik swojej doskonałości w internetach. I coraz częściej zamiast pytać, „kim chcielibyśmy być”, zastanawiamy się: „kogo świat chce w nas widzieć”. W pogoni za doskonałością łatwo jednak przekroczyć cienką linię, która dzieli ideał od karykatury.

Mateusz Kaczyński